Μήπως ζητάς ιατρικές συμβουλές από το Tik Tok;
Όλο και περισσότεροι νέοι στην Ευρώπη προτιμούν τα social media για την ενημέρωσή τους, αφήνοντας πίσω την τηλεόραση και τον παραδοσιακό τύπο. Πλατφόρμες όπως το TikTok, το Instagram και το YouTube έχουν γίνει οι βασικές πηγές πληροφόρησης, αλλά αυτό φέρνει μαζί του προκλήσεις και κινδύνους.
Σύμφωνα με την τελευταία Έρευνα Νεολαίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, το 42% των νέων ηλικίας 16-30 ετών ενημερώνεται κυρίως από τα social media για πολιτικά και κοινωνικά θέματα. Η ταχύτητα και η αμεσότητα κερδίζουν έδαφος έναντι της αξιοπιστίας, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο παραπληροφόρησης.
Ποιες πλατφόρμες προτιμούν οι νέοι για την ενημέρωσή τους;
Όσο μικρότερη η ηλικία, τόσο μεγαλύτερη η προτίμηση στα social media. Οι έφηβοι 16-18 ετών επιλέγουν TikTok και Instagram για ενημέρωση, ενώ οι 25-30 ετών προτιμούν περισσότερο το Facebook (36%) και τις ειδησεογραφικές ιστοσελίδες (30%). Το ραδιόφωνο παραμένει δημοφιλές στους μεγαλύτερους νέους, με 19% να το χρησιμοποιεί, έναντι μόλις 13% των εφήβων.
Η παγίδα της παραπληροφόρησης
Με την ενημέρωση να γίνεται κυρίως μέσω social media, η διάδοση fake news είναι ένα σημαντικό πρόβλημα. Σύμφωνα με την Έκθεση Ψηφιακών Ειδήσεων του Reuters για το 2024, το 27% των χρηστών TikTok δυσκολεύεται να ξεχωρίσει το αληθινό από το ψεύτικο περιεχόμενο. Επιπλέον, το Instagram έχει χαλαρώσει τους ελέγχους γεγονότων, κάνοντας την κατάσταση ακόμα πιο περίπλοκη.
Προτιμάμε τα social media, αλλά τα εμπιστευόμαστε;
Οι νέοι γνωρίζουν τους κινδύνους. Το 76% των ερωτηθέντων ανέφερε ότι συνάντησε ψευδείς ειδήσεις την τελευταία εβδομάδα. Παρόλα αυτά, το Instagram παραμένει η δημοφιλέστερη πλατφόρμα ενημέρωσης (47%), ακολουθούμενο από TikTok και YouTube. Τα παραδοσιακά μέσα, όπως το Facebook και το X, χάνουν έδαφος στις νεότερες γενιές, ενώ το WhatsApp λειτουργεί και ως ειδησεογραφικό εργαλείο για το 16% των νέων χρηστών.
Το γεγονός ότι η ενημέρωση καθοδηγείται από influencers και εναλλακτικές πηγές δυσκολεύει τη διασταύρωση πληροφοριών. Αυτό, με τη σειρά του, μειώνει την εμπιστοσύνη στους δημοσιογράφους και στους θεσμούς. Χαρακτηριστικό είναι ότι το 21% των νέων εμφανίζεται σκεπτικό απέναντι στην ΕΕ, ενώ το 15% απείχε από τις εκλογές του 2024 λόγω έλλειψης έγκυρης ενημέρωσης.
Πώς επηρεάζουν τα fake news την ψυχολογία μας;
Οι ψευδείς ειδήσεις και το παραποιημένο περιεχόμενο (εικόνες και βίντεο που δημιουργούνται με τεχνητή νοημοσύνη) χρησιμοποιούνται συχνά για τη χειραγώγηση της κοινής γνώμης. Μάλιστα, σε πολλές περιπτώσεις έχουν επηρεάσει ακόμα και εκλογικά αποτελέσματα. Η συνεχής έκθεση σε τέτοιες πληροφορίες μπορεί να προκαλέσει άγχος, σύγχυση και δυσπιστία απέναντι στα μέσα ενημέρωσης. Κάποιοι νέοι φτάνουν στο σημείο να αποφεύγουν εντελώς τις ειδήσεις, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη κριτικής σκέψης.
Η μεγάλη πρόκληση πλέον είναι να βρεθεί η ισορροπία ανάμεσα στην ευκολία της ενημέρωσης μέσω social media και στην ανάγκη για έγκυρη και αξιόπιστη πληροφόρηση. Μόνο έτσι οι νέες γενιές θα μπορούν να ξεχωρίζουν την αλήθεια από την παραπληροφόρηση.
