Μετά απ' αυτό πολλά άλλα πανεπιστήμια είναι στο στόχαστρο για τον ίδιο λόγο..
Η πρόσφατη απόφαση της ρυθμιστικής αρχής της ανώτατης εκπαίδευσης στο Ηνωμένο Βασίλειο να επιβάλει πρόστιμο 585.000 λιρών στο Πανεπιστήμιο του Σάσεξ έχει πυροδοτήσει έντονες αντιδράσεις, εγείροντας ερωτήματα σχετικά με τα όρια της ελευθερίας του λόγου και τις επιπτώσεις της στην ακαδημαϊκή κοινότητα.
Μια ιστορική απόφαση με ευρύτερες προεκτάσεις
Η έρευνα που οδήγησε στην επιβολή του προστίμου διήρκεσε τριάμισι χρόνια και επικεντρώθηκε στην υπόθεση της Καθλίν Στοκ, καθηγήτριας φιλοσοφίας, η οποία παραιτήθηκε από το πανεπιστήμιο το 2021 έπειτα από έντονες διαμαρτυρίες σχετικά με τις απόψεις της για την ταυτότητα φύλου και τα δικαιώματα των τρανς ατόμων.
Σύμφωνα με την απόφαση του Office for Students (OfS), το Πανεπιστήμιο του Σάσεξ απέτυχε να διασφαλίσει την ελευθερία του λόγου και την ακαδημαϊκή ελευθερία, με εσωτερικές πολιτικές που «είχαν αποτρεπτικό αποτέλεσμα» στη δυνατότητα του προσωπικού και των φοιτητών να εκφράζουν νόμιμες απόψεις.
Το επιχείρημα της OfS και οι αντιδράσεις
Το OfS επικεντρώθηκε σε συγκεκριμένες διατάξεις της πανεπιστημιακής πολιτικής περί ισότητας για τρανς και μη-δυαδικά άτομα, οι οποίες απαιτούσαν ότι το διδακτικό υλικό πρέπει να «αντιπροσωπεύει θετικά τα τρανς άτομα» και ανέφεραν ότι η «τρανσφοβική προπαγάνδα δεν θα γίνει ανεκτή».
Υποστήριξε ακόμη ότι οι κανόνες αυτοί λειτούργησαν ως μηχανισμός αυτολογοκρισίας: «Η Καθλίν Στοκ δήλωσε ότι άρχισε να εκφράζεται πιο προσεκτικά όσον αφορά τις απόψεις της για το φύλο εξαιτίας της πολιτικής του πανεπιστημίου. Υπήρξαν κάποιες απόψεις που δεν ένιωθε ελεύθερη να εκφράσει ή να διδάξει, παρότι ήταν νόμιμες.»
Η απόφαση του OfS προκάλεσε έντονη αντίδραση από το Πανεπιστήμιο του Σάσεξ. Η πρύτανης του πανεπιστημίου, καθηγήτρια Σάσα Ρόζενιλ, χαρακτήρισε το πρόστιμο «απαράδεκτο» και «δυσανάλογο» και ανακοίνωσε ότι θα προσφύγει νομικά κατά της απόφασης.
«Ο τρόπος με τον οποίο το OfS διεξήγαγε αυτήν την έρευνα είναι ανεπίτρεπτος. Οι διαπιστώσεις της είναι υπερβολικές και κατασκευασμένες, ενώ το πρόστιμο που επιβάλλεται είναι πρωτοφανές σε μέγεθος», δήλωσε η Ρόζενιλ.
Το πανεπιστήμιο τόνισε επίσης ότι η απόφαση αυτή δυσχεραίνει τα ιδρύματα στην αντιμετώπιση φαινομένων κακοποίησης και εκφοβισμού. «Τα πανεπιστήμια πρέπει να μπορούν να θέτουν κανόνες για τον πολιτισμένο διάλογο και την αλληλοσεβασμό. Με βάση αυτή την απόφαση, φαίνεται πως μόνο ο νόμος θα μπορεί να ρυθμίζει τη συμπεριφορά στην πανεπιστημιακή κοινότητα.»
Η ευρύτερη πολιτική διάσταση
Η υπόθεση έχει πυροδοτήσει πολιτικές αντιπαραθέσεις σχετικά με τα όρια της ελευθερίας του λόγου και το κατά πόσο το OfS δρα ως αμερόληπτος ρυθμιστικός φορέας ή αν συντηρεί τις λεγόμενες «πολιτισμικές διαμάχες» (culture wars).
Ο διευθυντής του OfS για την ελευθερία του λόγου, Αρίφ Άχμεντ, υπεραμύνθηκε της απόφασης, δηλώνοντας: «Οι παραβιάσεις που εντοπίσαμε είναι σοβαρές και το πρόστιμο αντικατοπτρίζει το μέγεθος των παραβάσεων. Ωστόσο, το μειώσαμε σημαντικά, καθώς είναι η πρώτη φορά που επιβάλλεται τέτοιου είδους κύρωση.»
Η Υπουργός Παιδείας, Μπρίτζετ Φίλιπσον, εξέφρασε την υποστήριξή της στο OfS, δηλώνοντας ότι η ελευθερία του λόγου είναι «αδιαπραγμάτευτη» και ότι τα πανεπιστήμια πρέπει να είναι χώροι όπου «οι απόψεις αμφισβητούνται και οι φοιτητές έρχονται σε επαφή με δύσκολες αλήθειες».
Ελευθερία του λόγου ή θεσμική αυτορρύθμιση;
Η απόφαση αυτή αναδεικνύει το ευρύτερο ερώτημα για το πώς τα πανεπιστήμια πρέπει να διαχειρίζονται αντικρουόμενες απόψεις, ειδικά σε κοινωνικά και πολιτικά ευαίσθητα ζητήματα.
Από τη μία πλευρά, η υπεράσπιση της ελευθερίας του λόγου σημαίνει ότι ακόμα και αμφιλεγόμενες ή αντιδημοφιλείς απόψεις πρέπει να μπορούν να εκφράζονται ανοιχτά. Από την άλλη, τα πανεπιστήμια έχουν την ευθύνη να διασφαλίζουν ότι όλοι οι φοιτητές και το προσωπικό νιώθουν ασφαλείς και σεβαστοί.
Η υπόθεση του Πανεπιστημίου του Σάσεξ ενδέχεται να αποτελέσει ορόσημο για το πώς τα πανεπιστήμια διαμορφώνουν τις πολιτικές τους στο μέλλον, καθώς και για το πόσο επιθετικά η OfS θα επιδιώξει να επιβάλει την ελευθερία του λόγου στα ιδρύματα ανώτατης εκπαίδευσης.
