Θυμάσαι τότε που η τεχνολογία ήταν επιλογή; Που μπορούσες απλώς να «αποσυνδεθείς» και να ησυχάσεις; Με ένα μικρό fast forward στο 2025 το να λες «δεν χρησιμοποιώ τεχνητή νοημοσύνη» ακούγεται περίπου σαν να πεις «δεν χρησιμοποιώ ηλεκτρικό ρεύμα». Δε μιλάμε μόνο για το ChatGPT, το Midjourney ή τα apps που σου υπόσχονται ότι θα κάνουν τη ζωή σου καλύτερη. Μιλάμε για τη σιωπηλή εισβολή που συνέβη όσο ήμασταν απασχολημένοι να κάνουμε scroll. Η AI δεν είναι πια εργαλείο είναι το ίδιο το υπόβαθρο του ψηφιακού κόσμου. Και, μεταξύ μας, ακόμα κι αν λες ότι δεν τη χρησιμοποιείς, μάλλον τη χρησιμοποιείς ήδη.
Η τεχνητή νοημοσύνη είναι παντού (ακόμα κι αν δεν το καταλαβαίνεις)
Η τεχνητή νοημοσύνη είναι το background noise της καθημερινότητάς μας. Το Spotify ξέρει πότε είσαι σε breakup mood, το Netflix καταλαβαίνει πότε δεν έχεις όρεξη για κοινωνικές επαφές, και το Google Maps ξέρει που πας πριν το αποφασίσεις εσύ. Ακόμα κι αν δηλώσεις με ύφος «εγώ δεν ασχολούμαι με AI», την αγγίζεις κάθε φορά που ξεκλειδώνεις το κινητό σου με Face ID, που ανεβάζεις story ή που γράφεις μήνυμα. Το θέμα δεν είναι αν τη χρησιμοποιείς, αλλά αν συνειδητοποιείς ότι το κάνεις. Το να απαρνηθείς την AI πια δεν είναι πράξη αντίστασης είναι σχεδόν ανέφικτο.
Πώς είναι να προσπαθείς να την αποφύγεις
Ας πούμε ότι το εννοείς και θες να ζήσεις τη ζωή σου AI-free βρε παιδί μου. Τι κάνεις; Σταματάς να χρησιμοποιείς Google Docs γιατί σου συμπληρώνει τις προτάσεις. Διαγράφεις το Instagram γιατί ο αλγόριθμος σε παρακολουθεί. Κόβεις το Spotify γιατί τα «Discover Weekly» σου ξέρουν τη διάθεση σου καλύτερα από σένα. Καλώς ήρθες πίσω στο 2003 και τώρα φτιάξε ένα CD, βάλε MSN και πάρε τηλέφωνο από σταθερό (που μάλλον έχει ήδη AI spam filter).
Η αλήθεια είναι πως ποτέ δεν μας ρώτησαν αν θέλουμε να ζούμε σε έναν κόσμο με τεχνητή νοημοσύνη. Δεν υπήρξε ποτέ «κουμπί απενεργοποίησης», αντίθετα μας τη φορέσανε σαν ανεπιθύμητη σχολική στολή και είναι ενσωματωμένη παντού, από τα φίλτρα της κάμερας του κινητού σου, μέχρι την online τράπεζά σου και τον τρόπο που λειτουργούν οι ειδήσεις που διαβάζεις. Πρακτικά το να αρνηθείς την AI σήμερα σημαίνει, να αρνηθείς τη συμμετοχή σου στον σύγχρονο ψηφιακό κόσμο.
Η «αντίσταση» είναι λίγο αισθητική
Υπάρχει ένα νέο ρεύμα ανθρώπων που αντιστέκονται στην τεχνολογία. Τι κάνουν; Διαγράφουν τα social, επιστρέφουν στην αναλογική φωτογραφία, γράφουν σε χαρτί, δηλώνουν «handmade content creators». Και όλο αυτό έχει μια ομορφιά, αλλά και μια ειρωνεία. Γιατί ενώ παλεύουμε να είμαστε αυθεντικοί, εξακολουθούμε να χρησιμοποιούμε συστήματα που τρέχουν πάνω σε AI. Οι ίδιες πλατφόρμες που «αντιστεκόμαστε», κερδίζουν clicks από την αντίστασή μας. Το anti-tech έχει γίνει trend και μάλιστα αλγοριθμικά αρκετά προωθημένο.
Ακόμα και όταν «φεύγεις» από την τεχνολογία, αυτή σε ακολουθεί. Με την κάμερα του κινητού σου, το cloud backup σου, τις ειδοποιήσεις που λες ότι δεν θες αλλά διαβάζεις ούτως ή άλλως. Ας είμαστε ειλικρινείς και ας κοιτάξουμε την πραγματικότητα κατάματα, δεν χρησιμοποιούμε την τεχνητή νοημοσύνη, εκείνη μας χρησιμοποιεί. Και αυτή είναι η πιο άβολη αλήθεια, ότι δηλαδή η σχέση μας με την τεχνητή νοημοσύνη έχει αντιστραφεί. Δεν είμαστε πια οι χρήστες της, είμαστε τα χρήσιμα δεδομένα της που βοηθάνε στην ανάπτυξη της.
Η AI μαθαίνει από εμάς, από τα μηνύματα, τις φωτογραφίες, τις αναρτήσεις, τη φωνή μας, τις αντιδράσεις μας. Τρέφεται από τη συμπεριφορά μας και φτιάχνει το προφίλ μας καλύτερα απ’ όσο μπορούμε εμείς οι ίδιοι. Όταν λες «δεν πιστεύω στην AI», εκείνη ήδη πιστεύει σε σένα. Σε μελετά, σε αντιγράφει, σε προτείνει, σε στοχοποιεί. Και κάπως έτσι, ακόμη κι η άρνησή σου γίνεται κομμάτι του database της.
Επιλογή ή ευκολία
Αν το καλοσκεφτείς, δεν είναι θέμα ηθικής, είναι θέμα άνεσης. Ποιος θέλει να γράψει ένα ολόκληρο mail όταν κάτι άλλο το κάνει σε δευτερόλεπτα; Ποιος θα χαθεί στη Στοκχόλμη όταν το κινητό του ξέρει τον καλύτερο δρόμο, και μπορεί να σε οδηγήσει εκεί που θες πιο εύκολα και από την Έλενα Παπαρίζου. Η τεχνητή νοημοσύνη δε μας επιβάλλεται βίαια. Μας κερδίζει με την ευκολία της. Και κάπως έτσι, η όποια αντίσταση απέναντι της μοιάζει με ρομαντική ουτοπία. Ίσως, λοιπόν, το ζητούμενο να μην είναι να τη διαγράψουμε, αλλά να αρχίσουμε να τη χρησιμοποιούμε συνειδητά.Και να θυμόμαστε ότι η άνεση πάντα έχει τίμημα και πως τίποτα δεν είναι εύκολο χωρίς συνέπιες.
Έχουμε όντως επιλογή;
Η AI δεν ζητάει πλέον την άδειά μας και φυσικά δεν περιμένει να τη δεχτούμε, έχει ήδη αναλάβει τον ρόλο της και τον παίζει εξαιρετικά. Από τα πανεπιστήμια και τις δουλειές, μέχρι τη διαφήμιση και τις κυβερνήσεις. Ακόμα και αν δε γράψεις ποτέ prompt, ο κόσμος γύρω σου θα συνεχίσει να το κάνει. Οι αποφάσεις, οι εικόνες, τα νέα, ακόμα και τα συναισθήματα που βλέπεις online, θα έχουν περάσει πρώτα από φίλτρο μηχανής. Οπότε η πραγματική ερώτηση δεν είναι «αν έχουμε επιλογή». Είναι τι άνθρωποι θέλουμε να είμαστε μέσα σε έναν κόσμο που δε ρωτάει πρώτα. Γιατί, τελικά, μπορεί να μη θέλουμε όλοι να χρησιμοποιούμε την AI, αλλά η ουσία είναι ότι η AI χρησιμοποιεί ήδη όλους εμάς.
Θυμάσαι τότε που η τεχνολογία ήταν επιλογή; Που μπορούσες απλώς να «αποσυνδεθείς» και να ησυχάσεις; Με ένα μικρό fast forward στο 2025 το να λες «δεν χρησιμοποιώ τεχνητή νοημοσύνη» ακούγεται περίπου σαν να πεις «δεν χρησιμοποιώ ηλεκτρικό ρεύμα». Δε μιλάμε μόνο για το ChatGPT, το Midjourney ή τα apps που σου υπόσχονται ότι θα κάνουν τη ζωή σου καλύτερη. Μιλάμε για τη σιωπηλή εισβολή που συνέβη όσο ήμασταν απασχολημένοι να κάνουμε scroll. Η AI δεν είναι πια εργαλείο είναι το ίδιο το υπόβαθρο του ψηφιακού κόσμου. Και, μεταξύ μας, ακόμα κι αν λες ότι δεν τη χρησιμοποιείς, μάλλον τη χρησιμοποιείς ήδη.
Η τεχνητή νοημοσύνη είναι παντού (ακόμα κι αν δεν το καταλαβαίνεις)
Η τεχνητή νοημοσύνη είναι το background noise της καθημερινότητάς μας. Το Spotify ξέρει πότε είσαι σε breakup mood, το Netflix καταλαβαίνει πότε δεν έχεις όρεξη για κοινωνικές επαφές, και το Google Maps ξέρει που πας πριν το αποφασίσεις εσύ. Ακόμα κι αν δηλώσεις με ύφος «εγώ δεν ασχολούμαι με AI», την αγγίζεις κάθε φορά που ξεκλειδώνεις το κινητό σου με Face ID, που ανεβάζεις story ή που γράφεις μήνυμα. Το θέμα δεν είναι αν τη χρησιμοποιείς, αλλά αν συνειδητοποιείς ότι το κάνεις. Το να απαρνηθείς την AI πια δεν είναι πράξη αντίστασης είναι σχεδόν ανέφικτο.
Πώς είναι να προσπαθείς να την αποφύγεις
Ας πούμε ότι το εννοείς και θες να ζήσεις τη ζωή σου AI-free βρε παιδί μου. Τι κάνεις; Σταματάς να χρησιμοποιείς Google Docs γιατί σου συμπληρώνει τις προτάσεις. Διαγράφεις το Instagram γιατί ο αλγόριθμος σε παρακολουθεί. Κόβεις το Spotify γιατί τα «Discover Weekly» σου ξέρουν τη διάθεση σου καλύτερα από σένα. Καλώς ήρθες πίσω στο 2003 και τώρα φτιάξε ένα CD, βάλε MSN και πάρε τηλέφωνο από σταθερό (που μάλλον έχει ήδη AI spam filter).
Η αλήθεια είναι πως ποτέ δεν μας ρώτησαν αν θέλουμε να ζούμε σε έναν κόσμο με τεχνητή νοημοσύνη. Δεν υπήρξε ποτέ «κουμπί απενεργοποίησης», αντίθετα μας τη φορέσανε σαν ανεπιθύμητη σχολική στολή και είναι ενσωματωμένη παντού, από τα φίλτρα της κάμερας του κινητού σου, μέχρι την online τράπεζά σου και τον τρόπο που λειτουργούν οι ειδήσεις που διαβάζεις. Πρακτικά το να αρνηθείς την AI σήμερα σημαίνει, να αρνηθείς τη συμμετοχή σου στον σύγχρονο ψηφιακό κόσμο.
Η «αντίσταση» είναι λίγο αισθητική
Υπάρχει ένα νέο ρεύμα ανθρώπων που αντιστέκονται στην τεχνολογία. Τι κάνουν; Διαγράφουν τα social, επιστρέφουν στην αναλογική φωτογραφία, γράφουν σε χαρτί, δηλώνουν «handmade content creators». Και όλο αυτό έχει μια ομορφιά, αλλά και μια ειρωνεία. Γιατί ενώ παλεύουμε να είμαστε αυθεντικοί, εξακολουθούμε να χρησιμοποιούμε συστήματα που τρέχουν πάνω σε AI. Οι ίδιες πλατφόρμες που «αντιστεκόμαστε», κερδίζουν clicks από την αντίστασή μας. Το anti-tech έχει γίνει trend και μάλιστα αλγοριθμικά αρκετά προωθημένο.
Ακόμα και όταν «φεύγεις» από την τεχνολογία, αυτή σε ακολουθεί. Με την κάμερα του κινητού σου, το cloud backup σου, τις ειδοποιήσεις που λες ότι δεν θες αλλά διαβάζεις ούτως ή άλλως. Ας είμαστε ειλικρινείς και ας κοιτάξουμε την πραγματικότητα κατάματα, δεν χρησιμοποιούμε την τεχνητή νοημοσύνη, εκείνη μας χρησιμοποιεί. Και αυτή είναι η πιο άβολη αλήθεια, ότι δηλαδή η σχέση μας με την τεχνητή νοημοσύνη έχει αντιστραφεί. Δεν είμαστε πια οι χρήστες της, είμαστε τα χρήσιμα δεδομένα της που βοηθάνε στην ανάπτυξη της.
Η AI μαθαίνει από εμάς, από τα μηνύματα, τις φωτογραφίες, τις αναρτήσεις, τη φωνή μας, τις αντιδράσεις μας. Τρέφεται από τη συμπεριφορά μας και φτιάχνει το προφίλ μας καλύτερα απ’ όσο μπορούμε εμείς οι ίδιοι. Όταν λες «δεν πιστεύω στην AI», εκείνη ήδη πιστεύει σε σένα. Σε μελετά, σε αντιγράφει, σε προτείνει, σε στοχοποιεί. Και κάπως έτσι, ακόμη κι η άρνησή σου γίνεται κομμάτι του database της.
Επιλογή ή ευκολία
Αν το καλοσκεφτείς, δεν είναι θέμα ηθικής, είναι θέμα άνεσης. Ποιος θέλει να γράψει ένα ολόκληρο mail όταν κάτι άλλο το κάνει σε δευτερόλεπτα; Ποιος θα χαθεί στη Στοκχόλμη όταν το κινητό του ξέρει τον καλύτερο δρόμο, και μπορεί να σε οδηγήσει εκεί που θες πιο εύκολα και από την Έλενα Παπαρίζου. Η τεχνητή νοημοσύνη δε μας επιβάλλεται βίαια. Μας κερδίζει με την ευκολία της. Και κάπως έτσι, η όποια αντίσταση απέναντι της μοιάζει με ρομαντική ουτοπία. Ίσως, λοιπόν, το ζητούμενο να μην είναι να τη διαγράψουμε, αλλά να αρχίσουμε να τη χρησιμοποιούμε συνειδητά.Και να θυμόμαστε ότι η άνεση πάντα έχει τίμημα και πως τίποτα δεν είναι εύκολο χωρίς συνέπιες.
Έχουμε όντως επιλογή;
Η AI δεν ζητάει πλέον την άδειά μας και φυσικά δεν περιμένει να τη δεχτούμε, έχει ήδη αναλάβει τον ρόλο της και τον παίζει εξαιρετικά. Από τα πανεπιστήμια και τις δουλειές, μέχρι τη διαφήμιση και τις κυβερνήσεις. Ακόμα και αν δε γράψεις ποτέ prompt, ο κόσμος γύρω σου θα συνεχίσει να το κάνει. Οι αποφάσεις, οι εικόνες, τα νέα, ακόμα και τα συναισθήματα που βλέπεις online, θα έχουν περάσει πρώτα από φίλτρο μηχανής. Οπότε η πραγματική ερώτηση δεν είναι «αν έχουμε επιλογή». Είναι τι άνθρωποι θέλουμε να είμαστε μέσα σε έναν κόσμο που δε ρωτάει πρώτα. Γιατί, τελικά, μπορεί να μη θέλουμε όλοι να χρησιμοποιούμε την AI, αλλά η ουσία είναι ότι η AI χρησιμοποιεί ήδη όλους εμάς.
